Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarihi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Mithat Atabay, Çanakkale Kara Savaşları’nda Anzak subayı olarak görev yapan, ardından da Avustralya başbakanı olan Stanley Melbourne Bruce’un, başkanlık ettiği Montrö Boğazlar Sözleşmesi Konferansı'nda, barış vurgusuyla İngiliz tezine karşı Türkiye'nin tezini desteklemesinin anlamlı olduğunu söyledi. Atabay, “Çanakkale ve İstanbul'a erişmek için mücadele eden bir kişinin, barışın önemini kavrayarak, fikir değiştirip, Türklerin yanında yer alması, çok dikkat çekicidir" dedi.
Çanakkale Kara Savaşları sırasında Gelibolu'ya gönderilen Anzak subayı Stanley Melbourne Bruce, Kraliyet Piyade Alayı’nda görev aldı. Seddülbahir cephesinde savaşan Bruce, 3 Haziran 1915’te yaralandı. Tedavisinin ardından ağustos ayında Anafartalar cephesine savaşmak için yeniden geldi. Ekim ayına kadar savaştıktan sonra döndüğü Avustralya'da 1917 yılında Flinders kentinden Ulusal Parti'den Federal Parlamento'ya seçildi. Bruce, 9 Şubat 1923’te Avustralya’nın 8'inci başbakanı oldu ve bu görevini 1929 yılına kadar sürdürdü. Başbakanlığı sırasında 1924 ve 1927 yıllarında Gelibolu’yu ziyarete geldi. Gelibolu’daki mezarlıkları ilk ziyaret eden Avustralya başbakanı oldu. 1936 yılında Montrö Boğazlar Konferansı Başkanı olan Stanley Melbourne Bruce, Türkiye’nin tezini destekledi.
TÜRK TEZİNİ DESTEKLEMİŞTİR
ÇOMÜ Fen Edebiyat Fakültesi Tarihi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Mithat Atabay, Avustralya Başbakanı Bruce'un, konferansta Türk tezlerini desteklemesinin dikkat çekici olduğunu belirterek, “Konferansta Türk ve İngiliz tezleri karşı karşıya gelmişti. Bu tezlerin içerisinde Stanley Melbourne Bruce Türk tezini desteklemiş ve Türk tezi kabul edilmiştir. Bunun üzerine Mustafa Kemal Atatürk, konferans bittikten sonra Stanley Melbourne Bruce'a içerisinde K.A. (Kemal Atatürk) yazan altın bir sigara tablası ile gümüş çerçeveli fotoğrafını hediye etmiştir. Stanley Melbourne Bruce, hayatı boyunca bu sigara tablası ve fotoğrafı saklamış. Öldüğü zaman bile ofisinde eşinin fotoğrafı ile bir de Mustafa Kemal Atatürk'ün kendisine gönderdiği imzalı fotoğrafı bulunuyordu" dedi.
KONFERANSTA BARIŞ VURGUSU YAPTI
Stanley Melbourne Bruce’un savaşın hiçbir şeyi halletmediğini gördüğünü ifade eden Mithat Atabay, şunları söyledi:
"Özellikle savaşın hiçbir şeyi halletmediğini görmüş. Konferans sırasında da Türk tezini savunmasının altında yatan sebepte; 'Türklere boğazlar konusunda yardım etmemiz gerekiyor. Türklerin görüşü çerçevesinde hareket edersek, o zaman barış korunur' diyor. Stanley Melbourne Bruce'un bu desteği çerçevesinde de Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nde Türk tezinin kabul edildiğini görüyoruz.”
Stanley Melbourne Bruce'un Çanakkale’de savaşarak gerçeği anladığını belirten Atabay, “Barış döneminde ise barışın önemine vurgu yaparak, 'Bizim nesil savaştan dolayı çok büyük sıkıntılar çekti. Savaştan sonra artık savaşmayalım, birlikte barışı korumak için birlikte hareket edelim' diyerek konferansı sona erdirmiştir" diye konuştu.
TÜRKLERİN YANINDA YER ALDI
Atabay, "İstanbul'a ulaşmak için Çanakkale Boğazı'nda savaşan bir kişi sonra fikir değiştirerek barışın önemini kavrıyor. Çanakkale ve İstanbul'a erişmek için mücadele eden bir kişinin barışın önemini kavrayarak, artık fikir değiştirmesi ve Türklerin yanında yer alması çok dikkat çekicidir. Bu kişi aynı zamanda Avustralya'nın ilk defa Çanakkale'yi ziyaret eden başbakanı olarak da tarihe geçmiştir. Stanley Melbourne Bruce, Mustafa Kemal'e hayrandı. Mustafa Kemal'i o kadar çok seviyordu ki; kendisi Mustafa Kemal'in 'Yurtta Barış, Dünya'da Barış' fikrini benimsemiş olduğu bu konferans sırasında görülmüştür. Birlikte barışı korumak için omuz omuza beraber hareket edelim şeklinde konuşması vardır" dedi.
Kaynak: DHA
